-
Onder informele zorg verstaan we de zorg en ondersteuning die wordt gegeven door mensen die dat niet als hun beroep doen en er niet voor betaald worden. Ze helpen omdat ze een persoonlijke band hebben met de client of bewoner, uit liefde, vriendschap of vanuit een idealistisch oogpunt. Het gaat dus om mantelzorgers, vrijwilligers en mensen die deel uitmaken van het sociale netwerk van de hulpbehoevende.
Beleid
Uit de antwoorden blijkt dat veel organisaties vrijwilligersbeleid hebben, maar relatief weinig organisaties hebbenmantelzorgbeleid. Samenwerken met vrijwilligers loopt daardoor vaak al redelijk goed, maar samenwerken met familie is nog relatief nieuw. Er wordt door een aantal organisaties aangegeven dat ze functionarissen hebben aangenomen voor het verbinden van formele en informele zorg. Denk hierbij aan een vrijwilligerscoördinator, projectleider informele zorg, aandachtfunctionaris of adviseur informele zorg. Bij veel organisaties is beleid in ontwikkeling, bij een heel klein aantal organisaties speelt het thema helemaal niet.Over het algemeen wordt de noodzaak gezien en het is steeds vanzelfsprekender om te bespreken wat familie kan doen. Zorg en aandacht voor vrijwilligers wordt over het algemeen goed geregeld.
De noodzaak wordt gezien en de eerste initiatieven worden met enthousiasme ontvangen. Goeie voorbeelden zien we al in de praktijk.
Samenwerking
Het belangrijkste aandachtspunt voor de verbetering van de samenwerking van formele en informele zorg is de mindset van professionals. Dit vraagt tijd, gesprekken voeren en met elkaar ontdekken hoe dat in de praktijk.
Informele zorgverleners zijn een opkomende groep ''collega's'' die ook onderdeel worden van het team.
Vaak wordt benoemd dat er spanning ontstaat op de werkvloer, omdat professionals het ingewikkeld vinden om samen te werken met informele zorg. Medewerkers vinden het lastig om werkzaamheden los te laten en vinden het soms moeilijk om het gesprek aan te gaan met informele zorg. De spanning wordt vooral benoemd vanuit de professional, maar ook spanning bij familie komt regelmatig terug als aandachtspunt.
Er dient een omslag te komen in het denken van de zorgmedewerkers. Van ''zorgen voor'' naar ''zorgen samen met''.
Bijna alle respondenten zijn ervan overtuigd dat het andere competenties en vaardigheden van zorgprofessionals vraagt om samen te werken met informele zorg. Ook zijn veel respondenten het erover eens dat ze voldoende ruimte hebben in hun organisatie om te leren om anders samen te werken met informele zorg, maar zou graag zelf of voor hun collega’s meer begeleiding krijgen over hoe ze kunnen samenwerken met informele zorg.
Aan de andere kant moet er, vinden de respondenten, meer aandacht voor het onderwerp komen bij familie, bijvoorbeeld door vanaf dag 1 het gesprek aan te gaan of workshops te organiseren voor familie. Daarnaast is het belangrijk dat professionals ook een gastvrijere houding bieden richting mantelzorgers, bijvoorbeeld door hen de mogelijkheid te bieden om mee te eten.
Ruim 1/3 van de respondenten weten niet wat er juridisch mogelijk is in de samenwerking met informele zorg. Een actie die hieruit kan volgen is dat er beter inzichtelijk moet worden gemaakt wat juridisch mogelijk is en dat dit meer gedeeld kan worden binnen zorg- en welzijnsorganisaties.
Medewerkers met mantelzorgtaken
Twee derde van de respondenten weet niet hoeveel werknemers binnen hun organisatie mantelzorgtaken op zich neemt. Een meerderheid geeft aan dat er geen plannen zijn om dit in kaart te gaan brengen. Bijna een kwart is dat wel van plan. Een enkeling heeft al een volledig beeld.
Ruim drie kwart van de organisaties hebben op dit moment geen visie op hoe de organisatie omgaat met werknemers die mantelzorger zijn. Ongeveer 1 op de 5 zijn dit wel van plan en bijna een kwart heeft wel een visie op hoe de organisatie omgaat met werknemers die mantelzorger zijn.
Organisaties geven aan dat het maatwerk is en goed wordt gekeken naar wat een medewerker nodig heeft om het werk en mantelzorgtaken vol te houden.
Meerwaarde informele zorg
Als belangrijkste meerwaarde van de verbinding van formele en informele zorg wordt benoemd dat informele zorg ten goede komt aan de cliënt. Daarnaast wordt ook regelmatig benoemd dat de samenwerking met informele zorg kan zorgen voor een tijdsbesparing voor de professional. Voor het leveren van goede zorg, is het dus van belang om aandacht te vragen voor dit thema.
De eerste stappen worden gezet naar met elkaar samenwerken, elkaar leren kennen en met elkaar samenwerken. Daarbij zien we in de praktijk dat er meer mogelijk is dan dat mensen in eerste instantie denken. Het sociale netwerk wil meer, vrijwilligers zijn aanwezig en willen graag.
In dit artikel belichten we de belangrijkste resultaten van het onderzoek, waar 38 panelleden aan mee hebben gewerkt. Dit onderzoek krijgt in de tweede helft van 2025 een vervolg in samenwerking met CMO STAMM, Planbureau Groningen en Planbureau Drenthe.
De gehele rapportage vind je hier:
Ook meedoen?
Wil je ook vier keer per jaar bijdragen aan regionale kennisopbouw over thema’s die gaan over werken en leren in zorg en welzijn in Noord-Nederland? Meld je dan aan als lid van het werkgeverspanel.
