1. Arbeidsmarktprognoses Noord-Nederland – ontwikkeling schaarste personeel zorg en welzijn t/m 2030
Tekort verwacht van ongeveer 20.000 werknemers in Noord-Nederland in 2030
Het aantal mensen dat in Noord-Nederland in zorg en welzijn gaat werken, blijft de komende jaren groeien. In 2030 werken er naar verwachting tussen de 167.700 en 168.600 mensen in de noordelijke zorg- en welzijnssector, ongeveer 7,5% à 8,1% meer personeel dan in 2019. Deze verwachte werknemersgroei is niet voldoende om de toenemende zorgvraag op te kunnen vangen. Met als gevolg dat de schaarste van personeel voor de sector zorg en welzijn in het Noord-Nederland toeneemt. In 2019 was het tekort aan zorg- en welzijnspersoneel ongeveer gelijk aan 3.600 werknemers. Eind 2030 wordt voor de sector een personeelstekort verwacht tussen de 19.100 en 20.600 werknemers in Noord-Nederland.
Ontwikkeling personeelstekort zorg en welzijn 2019-2030
| Regio: | 2019 | 2025 | 2030 |
|---|---|---|---|
| Noord-Nederland | -3.600 | -9.200 tot -9.700 | -19.100 tot -20.600 |
| Nederland | -41.300 | -56.200 tot -62.500 | -105.100 tot -131.600 |
| Groningen | -1.400 | -3.100 | -6.500 tot -6.700 |
| Friesland | -1.100 | -4.000 tot -4.100 | -8.100 tot -8.600 |
| Drenthe | -1.100 | -2.100 tot -2.500 | -4.500 tot -5.300 |
Personeelsschaarste in Noord-Nederland groter dan in de rest van Nederland
In Noord-Nederland zijn de verwachte personeelstekorten, in verhouding tot het aantal werknemers, in 2025 en 2030 groter dan in de rest van het land. Voor 2025 wordt het personeelstekort in Noord-Nederland geraamd op 6% van het totaal aantal werknemers, voor het totaal in Nederland ligt dit aandeel op 4%. Vijf jaar later in 2030 is het tekort in Noord-Nederland opgelopen naar 11% à 12% van het personeelsbestand, in Nederland ligt dit percentage tussen 7% en 8%. In Friesland worden de grootste personeelstekorten verwacht, ongeveer 15% van het aantal werknemers in 2030. In Groningen en Drenthe bedraagt het personeelstekort ongeveer 10% van personeelsbestand.
Meer weten over de ontwikkelingen naar branche & functiegroep?
In de downloads hieronder vind je het complete eerste artikel over de arbeidsmarktprognoses en een artikel met meer achtergrondinformatie over de gebruikte scenario’s en aannames in het prognosemodel zorg en welzijn.
2. Substitutie van zorg – wat betekent dit voor de noordelijke arbeidsmarkt?
Een onderdeel van de arbeidsmarktprognose is een substitutiescenario. Met behulp van dit scenario bekijk je het gezamenlijke resultaat van de onderstaande drie verplaatsingen van zorg:
- Verplaatsing van ziekenhuiszorg (UMC’s en algemene ziekenhuizen) naar huisarts- en thuiszorg.
- Meer ouderen met indicatie VV4 krijgen thuiszorg en komen niet meer in het verpleeghuis.
- Inzet op preventie vanuit sociaal werk om zwaardere zorg en ondersteuning te voorkomen.
Substitutie van zorg en ondersteuning zorgt voor kleine afname personeelstekort
De bovenstaande drie verplaatsingen van zorg en ondersteuning leiden vooral tot een verplaatsing van het personeelstekort. In het substitutiescenario neemt het personeelstekort met 1.000 medewerkers af in de noordelijke zorg en welzijnssector in 2030 ten opzichte van het basisscenario. De grootste verschuiving van het personeelstekort door substitutie van zorg vindt plaats in de ouderenzorg; het tekort aan personeel neemt met 2.500 medewerkers toe in de thuiszorg en neemt met 2.900 medewerkers af in de verpleging en verzorging.
Personeelstekort helpende en mbo-verpleegkundige daalt, stijging voor verzorgende-ig en hbo-verpleegkundigen
Dat substitutie van zorg en ondersteuning vooral voor verschuiving van het personeelstekort zorgt, is ook goed zichtbaar in de top 5 van de grootste personeelstekorten. Voor helpende en mbo-verpleegkundige, waarvan het merendeel werkzaam is in het verpleeghuis en de ziekenhuizen, neemt het tekort met een paar honderd medewerkers af en aan zorghulpen en hbo-verpleegkundigen (veel werkzaam in de thuiszorg) neemt het tekort toe.
Top 5 personeelstekorten Noord-Nederland in 2030
| Kwalificatie | basisscenario | substitutiescenario |
|---|---|---|
| 1. Verzorgende (mbo-3) | -6.300 | -6.800 |
| 2. Verpleegkundige (mbo-4) | -2.600 | -2.100 |
| 3. Zorghulp (mbo-1) | -2.200 | -2.300 |
| 4. Helpende zorg & welzijn (mbo-2) | -1.800 | -1.500 |
| 5. Verlos en verpleegkunde (hbo-6) | -1.200 | -1.400 |
Meer lezen over de impact per branche?
Het complete tweede artikel over de arbeidsmarktprognoses en meer achtergrondinformatie over de uitgangspunten bij de drie verschuivingen van zorg en ondersteuning vind je hieronder.
3. Het doorrekenen van arbeidsmarktinterventies - welke maatregelen hebben een aanzienlijk effect op het verkleinen van personeelstekorten?
Het prognosemodel zorg en welzijn heeft een scenario-editor. Hiermee kan indicatief het effect van een aantal arbeidsmarktinterventies op het terugdringen van het personeelstekorten in Noord-Nederland berekend worden. Netwerken en platforms van zorg- welzijnswerkgevers, onderwijs en andere arbeidsmarktpartijen kunnen in samenwerking met ZorgpleinNoord de scenario-editor inzetten als hulpmiddel in de dialoog over het aanpakken van de personeelsschaarste. Essentieel voor het maken van een nieuw regionaal of branche specifiek scenario is het gesprek met elkaar, waarbij de volgende vragen richting geven:
- In welke mate kunnen we bepaalde arbeidsmarktinterventies inzetten, rekening houdend met de huidige uitdagingen op de werkvloer en eventuele negatieve bijeffecten?
- Waar zijn quick wins te behalen en welke interventies zijn waardevol, maar vereisen een langere adem?
- Kortom op welke arbeidsmarktinterventies willen en kunnen we inzetten? Waar is draagvlak voor qua opbrengst, maar zeker ook qua energie, tijd en geld.
Het effect van drie arbeidsbesparende maatregelen
In dit artikel wordt het effect van een drietal fictieve arbeidsbesparende maatregelen getoond, die in de directe invloedsfeer van zorg- en welzijnsorganisaties liggen:
1. Wat als zorg- en welzijnsmedewerkers in 2030 in Noord-Nederland 1,5 uur meer werken dan nu?
2. Wat als het verzuimpercentage in alle branches in 2030 gelijk is aan het economische gemiddelde van 4,5%?
3. Wat als de gemiddelde arbeidsproductiviteit van zorg- en welzijnsmedewerkers elk jaar met 1% toeneemt; in het uitgangsscenario wordt uitgegaan van een groei van 0,5% per jaar?
De inzet van arbeidsbesparende maatregelen draait niet om het ‘harder laten werken’ van de huidige werknemers. Arbeidsbesparing kan ook ingezet worden om het werk van zorg- en welzijnsprofessionals makkelijker, leuker en betekenisvoller te maken, waardoor meer mensen in de sector blijven werken en meer mensen geënthousiasmeerd worden om in de sector zorg en welzijn te komen werken. Een voorbeeld; sociale en technologische innovaties kunnen tegelijkertijd de arbeidsproductiviteit verhogen en het zorgberoep aantrekkelijker maken.
Het verhogen van de deeltijdfactor heeft het meeste effect op het verlagen van het personeelstekort
De arbeidsbesparende maatregelen zoals hierboven worden beschreven, zorgen ervoor dat het personeelstekort minder hoog oploopt als in het uitgangsscenario, zie ook in de staafdiagram hieronder. Het meeste effect heeft het scenario waarin alle medewerkers in zorg en welzijn in Noord-Nederland in 2030 1,5 uur meer werken dan nu. In dit scenario neemt het personeelstekort af met 8.000 medewerkers in 2030, een daling van 42%. Het verdubbelen van de groei van de arbeidsproductiviteit zorgt ervoor dat het personeelstekort in 2030 een kwart lager ligt. Door het terugdringen van het ziekteverzuim naar het niveau van het economisch gemiddelde daalt het personeelstekort met bijna 10% in 2030.
Ontwikkeling personeelstekort zorg en welzijn Noord-Nederland 2019-2030
Meer lezen over het effect van deze arbeidsbesparende maatregelen en draaiknoppen van de scenario-editor?
Het derde en laatste artikel met een toelichting over het aanpassen van de deeltijdfactor, het ziekteverzuim, de arbeidsproductiviteitsontwikkeling en de andere draaiknoppen van de scenario-editor vind je hieronder.
Aan de slag met een alternatief scenario voor jouw branche/regio?
ZorgpleinNoord faciliteert partijen bij het voeren van de gezamenlijke dialoog, waarin oplossingen geformuleerd, uitgevoerd en geëvalueerd worden om tot een toekomstbestendige noordelijke arbeidsmarkt voor zorg en welzijn te komen.
Wil je als branche- en/of regionaal netwerk samen met het onderwijs ook verkennen welke interventies en/of maatregelen op de regionale arbeidsmarkt effectief zijn om de personeelsschaarste terug te dringen? Neem dan contact op met de arbeidsmarktonderzoekers van ZorgpleinNoord:
